Choroby układu oddechowego są najczęstszymi chorobami infekcyjnymi wieku dziecięcego. Występują tym częściej i mają tym cięższy przebieg, im młodsze jest dziecko. Dotyczą też okresu niemowlęcego, tym bardziej że dziecko zaraz po urodzeniu ma bardzo nikłą odporność i wszystkie przeciwciała odpornościowe otrzymuje od matki: najpierw, w chwili porodu, transferem przez krew łożyskową, potem wraz z pokarmem naturalnym (zwłaszcza cenne dla noworodka są pierwsze krople mleka matki, czyli tzw. siara – colostrum).
Noworodek, a potem i starsze niemowlę karmione sztucznie nie ma okazji, aby się zaopatrzyć w ciała odpornościowe, których samo jeszcze nie wytwarza. Toteż jego odporność jest znacznie niższa niż osesków karmionych mlekiem matki, a co za tym idzie – dzieci te znacznie częściej i ciężej przechodzą wszystkie schorzenia infekcyjne, w tym dróg oddechowych (jamy ustnej, gardła, krtani, oskrzeli).
Drugim czynnikiem usposabiającym do częstych, nawracających schorzeń układu oddechowego jest alergia.
I w tym przypadku dziecko karmione sztucznie jest bardziej narażone na współistnienie objawów alergii atopowej z chorobami infekcyjnymi układu oddechowego. W profilaktyce alergii atopowej jest bardzo istotny kwas gamma-linolenowy, dostarczany noworodkowi z mlekiem matki, a w razie konieczności również w formie suplementu pokarmowego. Jako dodatek do pożywienia zawierający kwas gamma-linolenowy najczęściej wykorzystywany jest olej wiesiołkowy (Oleum Oenotherae). Ponadto wzmacnia on odporność naturalną dziecka.
Tak więc alergia w połączeniu z obniżoną odpornością organizmu jest główną przyczyną nawracających chorób infekcyjnych, dróg oddechowych, trapiących dzieci od najmłodszego wieku.
Profilaktyka tych schorzeń obejmuje zarówno działania przeciwalergiczne (w tym rozpoznanie alergenów i przerwanie kontaktu dziecka z czynnikami uczulającymi, niekiedy szczepienia i specjalne leczenie), jak i wzmocnienie odporności naturalnej dziecka.
W warunkach domowych duże znaczenie profilaktyczne w schorzeniach dróg oddechowych mają surowce olejkowe i niektóre olejki eteryczne o działaniu antyseptycznym. przeciwzapalnym.
Do takich surowców należą uniwersalne kwiatostany rumianku (Anthodium Chamomillae), ziele tymianku (Herba Thymi), ziele macierzanki (Herba Serpylli), gałązki i pączki sosnowe (Turiones et Gemmae Pini), liście szałwii (Folium Salviae), a z olejków – najlepszy:
olejek eukaliptusowy (Oleum Eucalypti), kajeputowy (Oleum Cajeputi), majerankowy (Oleum Majoranae), tymiankowy (Oleum Thymi), lawendowy (Oleum Lavandulae), kamforowy (Oleum Camphoratum), sosnowy (Oleum Pini), kosodrzewinowy (Oleum Pinipumilionis), cynamonowy (Oleum Cinnamomi), goździkowy (Oleum Caryophylli) i wiele innych.
Warunkiem ich stosowania jest brak uczulenia dziecka na zastosowane środki.
Wymienione surowce i olejki podaje się choremu dziecku drogą wziewną (inhalacje) oraz jako balsamy (tylko starszym niemowlętom i dzieciom powyżej pierwszego roku), służące do nacierania klatki piersiowej dziecka (wtedy środek nie tylko wchłania się przez skórę, powodując rozszerzenie naczyń włosowatych i uczucie ciepła, ale także sprawia, że dziecko oddycha ulatniającym się zapachem).
Balsamy można wykonać samemu, dodając 1-2 krople olejku eterycznego do oliwki niemowlęcej i nacierać płynem przede wszystkim piersi dziecka oraz plecki. Dla dzieci starszych sporządza się balsamy z większej ilości olejku, przeważnie 2-5 kropli. Jednak w razie wystąpienia wyprysków w miejscu wcierania należy przerwać kurację.
Balsamy służą do wcierania w skórę, nie zaś w błony śluzowe (nie naciera się też szyi ani skóry na dużym obszarze ciała). Trzeba uważać, aby nie zatrzeć oczu dziecka używanym preparatem.
Zamiast nacierań balsamami można stosować codzienne kąpiele dziecka w wodzie aromatycznej, najlepiej rumiankowej, macierzankowej lub tymiankowej.
Domowe inhalacje dla niemowląt cierpiących na stany zapalne górnych dróg oddechowych można sporządzić z użyciem mieszanki ziół wymienionych wyżej, najlepiej z rumianku, macierzanki, tymianku. pędów sosny, szałwii. Inhalacje przeprowadza się 2-3 razy dziennie po 5-10 min.
W profilaktyce schorzeń dróg oddechowych wiele uwagi poświęca się stanowi błon śluzowych wyścielających układ oddechowy. Aktywność błony śluzowej wpływa bezpośrednio na jej funkcje ochronne, skierowane przeciwko zakażeniom.
Niewłaściwy stan śluzówek, a zwłaszcza ich nadmierne przesuszenie (związane m.in. z przebywaniem dzieci w przegrzanych pomieszczeniach) sprzyja powstawaniu mikrouszkodzeń (w błonach śluzowych), przez które łatwo wnikają wirusy i bakterie. Drobnoustroje te, często patogeniczne, mając ułatwiony dostęp do krwiobiegu, sieją spustoszenie w różnych częściach układu oddechowego, a nawet w innych narządach organizmu: w nerkach lub sercu.
Na dobry stan fizjologiczny błon śluzowych wpływają dwie grupy czynników: powietrze (powinno być zdrowe, nie przesuszone, bez dymu papierosowego. spalin samochodowych czy fabrycznych) oraz pożywienie – zapewniające właściwy poziom witaminy A i jej prowitaminy, czyli karotenów (3-karotenu), które warunkują prawidłowe funkcje wydzielnicze błon śluzowych (nie dopuszczają do ich przesuszenia).
Z przesuszeniem powietrza (zwłaszcza w pomieszczeniach z centralnym ogrzewaniem) walczy się także przez nawilżanie powietrza mieszkania, najlepiej wodą aromatyzowaną.
Można to osiągnąć przez umieszczanie na kaloryferach pojemniczków z gorącą, parującą wodą, do której dodano parę kropli olejków lub aromatyczne zioła, te same co do inhalacji. Uczulenie dziecka na określony zapach oczywiście wyklucza ten środek z użycia.
Gdy niemowlę choruje, nawilżanie powietrza z jednoczesną jego dezynfekcją można osiągnąć przez rozwieszanie w pobliżu łóżeczka dziecka ręczników lub pieluszek zmoczonych (i wyżętych) w gorących naparach ziołowych bądź w samej gotującej się wodzie. Można też postawić niedaleko dziecka naczynie z parującym płynem, np. z kilkoma kroplami olejku eukaliptusowego.
Jednak sposoby te wymagają naprawdę ogromnej uwagi i wyobraźni ze strony osób dorosłych, a przede wszystkim ich obecności w pokoju, w którym przebywa dziecko, aby nie doszło do oparzenia dziecka gorącą wodą bądź parą (dziecko jest bardzo ruchliwe i ciekawe, toteż łatwo i niespodziewanie może dosięgnąć parujących naczyń czy ręczników).
Dawniej matki radziły sobie z tym problemem zawieszając na szyi dziecka zawinięty w gazę zmiażdżony ząbek czosnku, który – jak wiadomo – dostarcza silnych, lotnych „antybiotyków”.
W nieżytach dróg oddechowych zioła stosowane są przede wszystkim do leczenia objawów choroby – kaszlu, kataru, nierzadko gorączki. Godne polecenia są ziołowe środki przeciwkaszlowe, dzieciom podawane przeważnie w formie syropów. Pomagają one w usunięciu wydzieliny zapalnej i śluzu z dróg oddechowych, nagromadzonych w wyniku zakażenia.
Mieszanki, które można podać niemowlęciu w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych:
1. Korzeń prawoślazu (Radix Althaeae). kwiat ślazu dzikiego (Flos Malvae), ziele tymianku (Herbu Thymi), kwiat bzu czarnego (Flos Sambuci) w równych częściach. Napar z łyżki ziół na szklankę wody doprowadzić prawie do wrzenia, ale nie gotować, trzymać w cieple pod przykryciem do pół godziny. Podawać ciepły 3 razy dziennie po łyżce (można dodać do mleka).
2. Liść prawoślazu (Folium Althaeae), koszyczek rumianku (Anthodium Chamomillae). owoc anyżu (Fructus Anisi), liść babki lancetowatej (Fo-lium Plantaginis lanceolatae) w równych częściach. Zaparzać i przyjmować (tak jak w poprzednim przepisie) w razie suchego kaszlu, chrypki i trudności w odkrztuszaniu.
Korzeń prawoślazu lekarskiego (Radix Althaeae) – używany w powyższej mieszance jest bardzo popularnym surowcem śluzowym używanym w praktyce niemowlęcej. Jest stosowany jako środek osłaniający błony śluzowe dróg oddechowych i ułatwiający odkrztuszanie. Z prawoślazu przygotowuje się macerat (zimny wyciąg wodny), bardzo bezpieczny w użyciu i skuteczny w działaniu.
Macerat prawoślazowy: łyżkę rozdrobnionego prawoślazu zalać szklanką chłodnej, przegotowanej wody i pozostawić na 1-2 godzin w temperaturze pokojowej, następnie odcedzić i osłodzić płynnym miodem (łyżeczka na szklankę). Podawać przy suchym kaszlu i chrypce, kilka razy dziennie po łyżeczce lub łyżce (wg wieku), niemowlętom dodawać do mleka. Kleik podawać aż do ustąpienia dolegliwości.
Dobre wyniki w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych u dzieci uzyskuje się, stosując wspomniane odkażające domowe syropy z cebuli lub z cebuli i czosnku.
Dla dzieci powyżej 8 miesięcy
Łagodny syrop cebulowy: dużą obraną i pokrojoną cebulę gotować do konsystencji syropu, na wolnym ogniu, ze szklanką mocno osłodzonej wody. Podawać po łyżeczce lub łyżce kilka razy dziennie (niemowlętom można dodawać do mleka). Syrop ostrzejszy (i skuteczniejszy) otrzymuje się, układając ciasno w słoiczku warstwy pokrojonej świeżej cebuli przesypanej cukrem. Syrop zbiera się po kilku godzinach przechowywania naczynia w ciepłym miejscu (np. na kaloryferze). Podaje się w kaszlu towarzyszącym stanom zapalnym dróg oddechowych.
Syrop cebulowo-czosnkowy można uzyskać, układając warstwami w słoiku „twist”, na przemian z miodem, pokrojone w plasterki cebulę i czosnek, po czym słoik należy zakręcić i postawić w ciepłym miejscu na kilka godzin. Syrop (odciśnięty od surowca) podaje się dzieciom po łyżeczce (lub łyżce – w zależności od wieku dziecka), kilka razy w ciągu dnia w przypadku dokuczliwego, suchego kaszlu i zapalenia gardła.
Źródła:
Ziołolecznictwo dla dzieci Eliza Lamer-Zarawska
Leave A Reply