Uszkodzenie przez wolne rodniki komórek beta, produkujących insulinę, uważa się za główną przyczynę cukrzycy. Istnieje możliwość ogromnego zmniejszenia powikłań cukrzycy dzięki zastosowaniu antyoksydantów.
Cukrzyca polega na przewlekłym zaburzeniu metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek, objawiającym się podwyższeniem poziomu cukru we krwi na czczo. Ponadto cukrzyca przyczynia się do znacznego wzrostu zagrożenia chorobą serca, udarem naczyniowym mózgu, chorobą nerek i tzw. neuropatią cukrzycową, która polega na poważnym uszkodzeniu czynności nerwów.
W cukrzycy trzustka nie wydziela dostatecznej ilości insuliny albo komórki ciała stają się oporne na działanie insuliny, przez co cukier z krwi nie może przedostać się do komórek i powstają poważne powikłania.
Obecnie na świecie rośnie liczba chorych na cukrzycę, liczbę zaś osób z nie rozpoznaną cukrzycą ocenia się na dalsze 10 milionów).
Znane są dwa podstawowe rodzaje cukrzycy: typ 1 jest to cukrzyca insulinozależna, występująca głównie u dzieci i młodzieży, typ II to cukrzyca insulinoniezależna, na którą chorują przeważnie osoby w wieku powyżej 40 lat.
Objawy są z reguły takie same; do klasycznych objawów cukrzycy należy częste oddawanie moczu, nadmierny apetyt i nadmierne pragnienie. Inne to pogorszenie widzenia, świąd skóry, zmęczenie, powolne gojenie się ran i zakażenia skóry oraz mrowienie i drętwienie stóp. Na cukrzycę mogą także wskazywać przewlekające się objawy grypopodobne, utrata włosów na skórze nóg, nadmierny wzrost włosów na skórze twarzy i pojawianie się żółtych kępek (określanych jako żółtaki) ha skórze ciała.
Pierwszym objawem cukrzycy u mężczyzn może być zapalenie żołędzi i napletka. Nie rozpoznana cukrzyca w sposób tragiczny doprowadza u milionów osób do utraty wzroku, a powikłania cukrzycy stanowią jedną z głównych przyczyn zgonów w Stanach Zjednoczonych.
Do wykrycia cukrzycy, pozornie bez- objawowej, wystarczy zwykłe badanie cukru w moczu.
Dokładna przyczyna cukrzycy I typu nie jest znana. Przyjmuje się obecnie, że przyczynę może stanowić uszkodzenie komórek beta trzustki, produkujących insulinę, z jednoczesnym upośledzeniem ich zdolności do regeneracji. W cukrzycy typu 1 układ odpornościowy organizmu w sposób oczywisty atakuje trzustkę. Ta choroba autoimmunologiczna jest ściśle związana z wolnymi rodnikami, które uszkadzają komórki beta trzustki.
90% chorych ma typ II cukrzycy – cukrzycę insulinoniezależną. W tej grupie poziom insuliny jest podwyższony, co wskazuje na utratę przez komórki wrażliwości na insulinę. Otyłość stanowi tutaj czynnik sprzyjający chorobie, ponieważ 90% pacjentów z tym typem cukrzycy wykazuje nadwagę. Bardzo ważne jest, że osiągnięciu prawidłowej masy ciała towarzyszy normalizacja poziomu cukru we krwi u większości tych pacjentów.
Zmiany biochemiczne
Dwie ważne uwagi. Pierwsza dotyczy glikozylacji, czyli wiązania się glukozy z proteinami, co prowadzi do zmian struktury i czynności białek organizmu. U chorego z cukrzycą następuje nadmierna glikozylacja białka czerwonych krwinek, soczewek oka i osłonek mielinowych otaczających komórki układu nerwowego.
Glikozylacja nie jest zjawiskiem korzystnym. Druga dotyczy wytwarzania w cukrzycy sorbitolu, pośredniego produktu metabolizmu glukozy. Powstaje on w komórce w wyniku działania enzymu reduktazy aldozowej. U osób zdrowych sorbitol tworzy się także, ale szybko ulega przemianie we fruktozę, inny cukier prosty, co pozwala na wydalanie go z komórki. Jednak u chorych na cukrzycę, często mających wysoki poziom cukru we krwi, sorbitol gromadzi się w komórce, przyczyniając się w dużym stopniu do powikłań cukrzycy. Następujące choroby wiążą się ściśle z cukrzycą: miażdżyca naczyń krwionośnych, neuropatia cukrzycowa, retinopatia cukrzycowa, nefropatia cukrzycowa (choroba nerek) i owrzodzenia stóp na tle cukrzycy.
Chorzy na cukrzycę są obciążeni potrójnym ryzykiem przedwczesnej śmierci z powodu stwardnienia tętnic wporównaniu z osobami nie chorującymi na cukrzycę. Dlatego tak bardzo ważne jest zmniejszanie tego ryzyka przez zapobieganie miażdżycy.
Bardzo częste niekorzystne objawy towarzyszące cukrzycy to zaburzenie czynności nerwów obwodowych z towarzyszącym mrowieniem, drętwieniem i bólem oraz osłabieniem mięśni.
Neuropatia cukrzycowa może również uszkadzać czynność serca (wywołując niemiarowość), przewodu pokarmowego, pęcherza moczowego; jest ona częstą przyczyną impotencji u mężczyzn. Badania wykazują, że neuropatia cukrzycowa spowodowana jest nagromadzeniem w komórkach sorbitolu.
Retinopatia cukrzycowa jest bardzo poważnym schorzeniem oczu, które doprowadza do ślepoty. W Stanach Zjednoczonych jest ona główną przyczyną utraty wzroku.
Cukrzycowe uszkodzenie nerek (nefropatia) jest to na nieszczęście częste powikłanie cukrzycy i główna przyczyna zgonów w tej chorobie.
Owrzodzenia stóp na tle cukrzycy są także poważnym problemem. Główną przyczynę tego powikłania stanowi utrata dopływu krwi do kończyn i towarzysząca utrata czucia z powodu obwodowej neuropatii. Zgorzel stóp u chorych z cukrzycą występuje 20 razy częściej niż w normalnej populacji. Właściwe postępowanie może jednak zapobiec powstaniu owrzodzeń. Należy unikać zranień stóp i nie palić papierosów. Zadbanie o wygodne obuwie, utrzymywanie stóp suchych, w czystości i cieple zapobiega powstawaniu owrzodzeń. Palenie papierosów powoduje zwężenie obwodowych naczyń krwionośnych i zmniejszenie dopływu do nich krwi, co w efekcie daje zgorzel i często powoduje konieczność amputacji chorej kończyny.
Witaminy i składniki mineralne
Ze wszystkich substancji, którymi należy uzupełniać dietę w cukrzycy, najważniejszy jest chrom. Wiele badań klinicznych poświęconych cukrzycy wykazało, że wspomagające dawki chromu w diecie obniżają poziom cukru we krwi na czczo, poprawiają tolerancję glukozy, obniżają poziom insuliny, całkowitego cholesterolu i kwasów tłuszczowych, natomiast podnoszą poziom cholesterolu HDL „dobrego”. Niedobór chromu może być podstawowym czynnikiem przyczyniającym się u dużej liczby ludzi do zaburzeń poziomu cukru we krwi w cukrzycy i do hipoglikemii (niski poziom cukru we krwi).
Chociaż oficjalne dawki nie zostały ustalone, zleca się , od 200 do 400 mikrogramów soli chromowej kwasu pikolinowego dziennie jest konieczne dla wyrównania poziomu cukru. Należy oczywiście regularnie badać poziom cukru we krwi i zasięgać rady swojego lekarza.
Szczególna rola witaminy C
Witamina C jest transportowana do komórki w połączeniu z insuliną. Dlatego chorzy na cukrzycę często mają braki wewnątrzkomórkowej witaminy C i mimo niekiedy prawidłowej zawartości witaminy C w diecie wielu chorych na cukrzycę ma niedobór tej witaminy. Ten ukryty przewlekły niedobór witaminy C prowadzi do licznych, już omawianych, powikłań, jak schorzenia naczyń krwionośnych, wzrost poziomu cholesterolu (wiążący się z miażdżycą) oraz do znacznego upośledzenia układu odpornościowego.
Ważny jest fakt, że bardzo duże dawki witaminy C (co najmniej 2000 miligramów dziennie) skutecznie zmniejszają ilość niebezpiecznego sorbitolu nagromadzonego w komórkach krwinek czerwonych u chorych na cukrzycę. Pamiętajmy, że gromadzenie się sorbitolu powoduje liczne powikłania cukrzycy, zwłaszcza zaburzenia oczu i nerwów.
Niacyna i amid kwasu nikotynowego
Niacyna (witamina B3 albo kwas nikotynowy) nie jest antyoksydantem jak chrom, ale odgrywa ważną rolę w tolerowaniu przez organizm glukozy. Stanowi więc niezbędny składnik odżywczy w leczeniu schorzeń polegających na zaburzeniu poziomu cukru we krwi, takich jak cukrzyca i hipoglikemia. Stwierdzono, że uzupełnianie witaminy B, w diecie chorych na cukrzycę daje wiele korzyści (nie należy jednak przekraczać dawki 100 mg dziennie).
Witaminy B6 i B12
Uzupełnianie witaminy B6 (w dawce 50 100 mg dziennie) w cukrzycy ma duże znaczenie dla ochrony przed powstaniem neuropatii, czyli powikłań w obrębie układu nerwowego. Podobnie skuteczne w zwalczaniu neuropatii cukrzycowej jest podawanie witaminy B12 . Stosuje się doustnie dawki 1000-3000 mikrogramów dziennie. Może być również konieczne podawanie witaminy B12 w zastrzykach.
Witamina E
Jak już mówiono, witamina E jest silnym i ważnym antyoksydantem. Chorzy na cukrzycę wykazują zwiększone zapotrzebowanie na witaminę E. Wspomaga ona działanie insuliny i ma wiele innych korzystnych właściwości. Zaleca się stosowanie witaminy E w dawkach dziennych 800 1200 j.m.
Uzupełnianie witaminy E w diecie chorych na cukrzycę zmniejsza ogólny stres oksydacyjny i wpływa na znaczne ograniczenie powikłań w tej chorobie. Uważa się również, że witamina E pozwala zapobiegać cukrzycy. W pewnym badaniu klinicznym stwierdzono, że osoby z niskim poziomem witaminy E we krwi były czterokrotnie bardziej zagrożone wystąpieniem u nich cukrzycy.
Cynk
Cynk jest silnym antyoksydantem, a także pierwiastkiem nadzwyczaj ważnym dla całego metabolizmu insuliny. Ma działanie ochronne zapobiega uszkodzeniu komórek trzustki. U chorych na cukrzycę dochodzi do nadmiernego wydalania dużych ilości cynku, co wymaga uzupełniania go w diecie. Cynk wpływa regulująco na poziom insuliny w obu typach cukrzycy i sprzyja gojeniu ran, co jest szczególnie ważne u chorych na cukrzycę.
ŻYWNOŚĆ ZAWIERAJĄCA CYNK
Ostrygi, Owoce morza, Pestki (nasiona) dyni, Pestki (nasiona) słonecznika, Drożdże piwne, Drób
Fasola, Grzyby, Lecytyna sojowa, Mięso, Rośliny strączkowe, Ryby, Sardynki, Wątroba, Ziarna zbóż , Żółtka jaj
ROŚLINY ZAWIERAJĄCE CYNK
Chmiel zwyczajny, Dzika róża (owoce), Lucerna siewna, Łopian większy (korzeń)
Ostropest plamisty, Papryka cayenne, Świetlik łąkowy, Tarczyca (Scutellaria), Mniszek lekarski
Zalecana dzienna dawka cynku w postaci pikolinianu cynku wynosi 30- 50 miligramów dziennie. Pamiętaj jednak, że stosowanie cynku w dawce przekraczającej 100 miligramów dziennie może spowodować osłabienie odporności i działać niekorzystnie.
FLAWONOIDY
Flawonoidy są bardzo skuteczne w leczeniu cukrzycy. Kwercetyna wyzwala wydzielanie insuliny i razem z innymi flawonoidami hamuje gromadzenie się sorbitolu w tkankach i krwi. Flawonoidy podwyższają wewnątrzkomórkowy poziom witaminy C, co przeciwdziała nieprawidłowemu przenikaniu płynów do tkanek i powstawaniu wynaczynień podskórnych oraz, co może najważniejsze, wzmacniają układ odpornościowy.
Chorzy na cukrzycę powinni zwiększyć ilość flawonoidów w diecie i przyjmować wyciągi z roślin bogatych we flawonoidy, jak wyciąg z czarnych jagód lub z nasion winogron. Np codziennie 200 mg wyciągu z nasion winogron.
Czosnek i cebula wykazują właściwości obniżania poziomu cukru we krwi. Uważa się, że powodują to zawarte w nich związki siarki. Te dwie rośliny z rodziny liliowatych poza obniżaniem poziomu cukru we krwi mają jeszcze dodatkowo korzystne działanie w cukrzycy, gdyż wzmacniają odporność, obniżają poziom cholesterolu we krwi i usuwają z krwi zanieczyszczenia, co ma duże znaczenie w zapobieganiu powikłaniom tej choroby.
Ćwiczenia fizyczne
Na zakończenie trzeba podkreślić, że każdy program leczenia cukrzycy powinien uwzględniać ważne ćwiczenia fizyczne. Aktywność fizyczna zwiększa wrażliwość na insulinę, a jednocześnie zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę. Towarzyszy temu poprawa tolerancji glukozy, a ponadto wykazano, że dzięki ćwiczeniom fizycznym obniża się poziom całkowitego cholesterolu i trójglicerydów we krwi, natomiast podwyższa poziom cholesterolu HDL („dobrego”). Ćwiczenia fizyczne sprzyjają chudnięciu u chorych z nadwagą.
Wreszcie ćwiczenia te zwiększają zawartość chromu w tkankach i wychwytywanie insuliny u chorych z cukrzycą insulinozależną. Można wnioskować, że liczne korzyści związane z uprawianiem ćwiczeń fizycznych są bezpośrednio związane z usprawnieniem metabolizmu chromu.
Źródła:
Super antyoksydanty James F.Balch
Leave A Reply